De laatste tijd zijn er verschillende berichten verschenen in de media over neutraal onderwijs. Een onderwerp waar politici, leerkrachten en andere gremia zich over hebben uitgelaten. Wij van EMMA wilden weten wat u van neutraal onderwijs vindt. Hiervoor hebben we een korte vragenlijst ontwikkeld en via LinkedIn en Facebook uitgezet. In dit artikel gaan we in op de resultaten van dit onderzoek.

Neutraal onderwijs

De deelnemers aan het kleinschalig onderzoek geven aan dat het onderwijs minder neutraal wordt als de leerkracht zowel uit religieuze waarde als politieke overtuiging de lessen inkleurt. Op de vraag wie of wat het neutrale onderwijs kan bevorderen wordt met stip op een genoemd de leerkracht zelf met daaropvolgend de lesmethoden, het beleid van ministerie OCW, de schoolvorm, het beleid van de gemeente en tot slot het schoolbestuur.

Invullen lessen

We hebben ook de vraag gesteld welke onderwerpen leerkrachten zeker in hun lessen zouden moeten inbrengen. Bovenaan staat respect hebben, gevolgd door normen en waarden naleven en accepteren, verdraagzaam zijn voor en met elkaar, niet discrimineren, tradities waarderen en accepteren, vaderlandsliefde en tot slot geloof. Dat geloof op de laatste plaats staat komt overeen met de antwoorden op de eerste vraag, namelijk dat onderwijs minder neutraal wordt ervaren als leerkrachten religieuze waarden inbrengen in hun lessen. Overigens geven de meeste respondenten aan dat neutraal onderwijs verzorgen niet of nauwelijks mogelijk is. Er doet zich immers altijd wel iets voor in de klas dat vraagt om een reactie, mening of andere interventie van de leerkracht.

Mening verkondingen

Wanneer we vragen waar een leerkracht tijdens de les zijn/haar mening over mag geven dan staat het gedrag van de leerlingen met kop bovenaan. De helft van de deelnemers aan het onderzoek geeft verder aan dat de leerkracht zijn/haar mening ook mag geven over: het gedrag van de ouders, gedrag van de collega leerkrachten en de opvoeding. Opvallend daarbij is dat ook het gedrag van ouders en collega’s tijdens de les voorzien mag worden van de mening van de leerkracht. We veronderstellen hierbij dat het gaat over een algemene mening over gedragingen van ouders en niet specifiek van de ouders van een leerling of directe collega’s van de leerkracht.

Maar de thuissituatie kan ook van invloed zijn op het gedrag van een leerling. Het opvoeden van kinderen is een taak van de ouders, maar wat doe je als leerkracht in de klas als het gedrag van de leerling ontoelaatbaar is? Je kunt de leerling erop aanspreken, maar ga je ook de ouders wijzen op het gedrag van hun kind in de klas en op hun eigen gedrag? Vragen waar we met dit kleinschalig onderzoek geen antwoord op kunnen geven, maar die wellicht interessant zijn voor een vervolgonderzoek. Heeft het geven van je mening als leerkracht over gedragingen van leerlingen, ouders en collega’s invloed op het verzorgen van neutraal onderwijs? Of gaat het hier dan alleen om meningen over bijvoorbeeld het geloof, politiek en de maatschappij die neutraal onderwijs beïnvloeden?

Grafiek

Kenmerken leerkrachten

Vragen we naar de kenmerken van een goede leerkracht, dan is het belangrijkste dat een leerkracht ervoor moet zorgen dat het veilig is in de klas. Opvallend genoeg vinden onze respondenten dat belangrijker dan dat een leraar goed is in zijn/haar vak, wat op de tweede plek komt. Daarna komen, respectievelijk, orde kunnen bewaken, aardig zijn voor de leerlingen, een rolmodel zijn en meningen hebben en over het lesvak en de maatschappij.

Leerkrachten mogen wel hun mening geven, hoeven niet neutraal over te komen, mogen zich opvallend kleden en kunnen als ze dat willen hun persoonlijke stempel drukken op de lessen. De respondenten geven hiermee aan dat leerkrachten veel ruimte mogen nemen hoe zij zich gedragen en kleden in de klas. Wat zegt dit over neutraal onderwijs?

Nog een grafiek

Resumerend

Over het geheel bekeken blijkt uit dit kleinschalig onderzoek dat neutraal onderwijs in de ogen van veel respondenten niet bestaat, maar dat hier ook geen directe behoefte aan bestaat. De leerkracht kan naar eigen inzicht de lessen inkleuren, is de mening van de deelnemers aan het onderzoek. Maar wanneer het gaat om inkleuring op religieus- en politiek gebied bestaan daar meer bezwaren over. Je mening uiten in de klas over gedragingen van leerlingen, ouders en collega-leerkrachten is minder controversieel. Maar wat dit laatste nu betekent voor neutraal onderwijs is een interessante vraag voor een vervolgonderzoek. Voor meer ontwikkelingen over neutraal onderwijs, blijf ons volgen op www.emma.nl, maar ook op FacebookTwitter en LinkedIn.

Verantwoording

In totaal hebben 45 personen de vragenlijst ingevuld. Het grootse deel hiervan waren ouders van leerlingen in het basis en voortgezet onderwijs (58%). De meeste respondenten hebben een hbo-opleiding (58%) en vallen in de leeftijdscategorieën 20 – 40 jaar en 41 – 65 jaar (Beide 47%).

Voor vragen over het onderzoek kunt u terecht bij Ferdi van Wersch (06-49355766 of vanwersch@emma.nl).

Gemaakt door
Foto van Ferdi van Wersch. Ferdi is een witte kale man en heeft donkere ogen. Hij draagt een lichtblauw overhemd.

Ferdi van Wersch

Sales- en contractcoördinator - senior onderzoeker - aanjager
Gelijke kansen en Gelijkwaardigheid