Ik ben aanwezig in de stadsschouwburg Hoorn om verslag te doen van de SCW Battle.  Een debat tussen onder meer staatssecretaris Jetta Kleinsma en jongeren uit het mbo. Onderwerp: Hoe voorkom je dat jongeren zich in de schulden steken? Automatisch denk ik terug aan mijn scriptie.  Hetzelfde onderwerp, andere insteek: de leeftijdsgenoot als voorlichter. Werkt dat?

Jongeren die in de schulden terechtkomen. Een probleem dat al jarenlang speelt. Ook in 2012: het jaar dat ik aan mijn scriptie begin. Ik zie om mij heen steeds meer instanties die peer educators inzetten. In dit geval leeftijdsgenoten met een schuldverleden. Ze staan voor de klas en vertellen aan hun leeftijdsgenoten over hun schuldverleden.  Het doel: jongeren stimuleren goed met hun geld om te gaan. Klinkt effectief. Maar is dat het ook?    

Ervaren leeftijdsgenoot vs. volwassen expert

Voor mijn scriptieonderzoek ontwikkel ik  twee voorlichtingsteksten over goed omgaan met geld. Qua inhoud precies hetzelfde, alleen de afzender verschilt. De ene afzender is een jongere die zelf schulden heeft opgebouwd en hierover vertelt. De andere afzender is een volwassen expert die zich voordoet als deskundige van het Nibud. Hij vertelt over de jongere die schulden heeft, maar dan in de derde vorm. Qua tips over hoe jongeren het beste met hun geld kunnen omgaan zijn beide teksten gelijk. 

Overtuiging, imago en tekstwaardering?

Op drie punten wil ik weten welke tekst beter werkt: overtuigingskracht, imago van de zender en tekstwaardering. Ik bedenk passende vragen voor elk punt en verwerk deze in een enquête. In totaal lezen 393 mbo’ers óf de tekst van de ervaren leeftijdgenoot óf de tekst van de volwassen expert.

And the winner is…

Tegen mijn verwachting in heeft de volwassen expert meer invloed dan de ervaren leeftijdsgenoot. Als het gaat om het imago van de zender, vinden de mbo’ers de volwassen expert geloofwaardiger dan hun leeftijdgenoot. Hetzelfde effect zie ik bij vragen die gaan over de overtuigingskracht van de tekst. Wat betreft de tekstwaardering maakt het niet uit wie de afzender is.

'Jongeren vinden een leeftijdsgenoot alleen overtuigender als deze ook een hoge status heeft binnen de groep'

Hoe kan dat?

Hoe kan een  volwassen expert meer invloed hebben dan een leeftijdsgenoot? De literatuur geeft een verklaring: jongeren vinden een leeftijdsgenoot weliswaar overtuigender, maar alleen als deze ook een hoge status heeft binnen de groep. En daar heb ik geen rekening mee gehouden in mijn onderzoek.

Verschil moet er zijn

Het verschil in leeftijd kan het resultaat ook verklaren. Mogelijk hebben jongeren meer vertrouwen in een ouder persoon als het gaat om een serieus onderwerp als goed omgaan met geld. Ook het verschil in expertise werpt licht op de zaak. Waarschijnlijk hechten jongeren meer waarde aan de expertise van de volwassene dan aan die van de jongere. Zo heeft de leeftijdsgenoot veel ervaring en kennis opgedaan over het terechtkomen in de schulden. Maar hij heeft nog nauwelijks ervaring met de oplossing: het goed omgaan met geld. En hoe geloofwaardig is iemand die zelf nog bezig is om zijn schulden af te betalen?

Hoe kan het anders?

Maar wat gebeurt er als een ervaren leeftijdsgenoot zijn verhaal live in de klas komt vertellen? Komt zijn verhaal dan authentieker over? Heeft het meer impact? Zou dat meer effect hebben dan als de volwassen expert hetzelfde verhaal live vertelt? Kortom, er blijft nog genoeg stof over tot nadenken.
Ik richt mijn focus weer op het debat en luister aandachtig. 

Download: scriptie_jongeren_en_schulden.pdf

Gemaakt door
Foto van Jiske Naber. Jiske is een witte vrouw met halflang donkerbruin haar en blauwe ogen. Ze draagt een zwarte blouse en lacht in de camera.

Jiske Naber

redacteur - klimaatverandering - mens en gedrag
Klimaat en Energie